Prvi krug petih lokalnih izbora na Kosovu održan je 12. oktobra 2025. godine u svih 38 opština. Građani su birali gradonačelnike i članove opštinskih skupština, uz izlaznost od 39,58% birača od ukupno više od dva miliona registrovanih građana sa pravom glasa.

Već u 20 opština izborni proces je okončan u prvom krugu, gdje su izabrani novi gradonačelnici i opštinske skupštine. Centralna izborna komisija (CIK) Kosova odobrila je birački spisak za drugi krug izbora, koji će se održati 9. novembra 2025. godine u 18 opština: Đakovica, Gnjilane, Dragaš, Kačanik, Klina, Kosovo Polje, Južna Mitrovica, Obilić, Orahovac, Peć, Priština, Prizren, Suva Reka, Vitina, Vučitrn, Junik, Mamuša i Klokot.

Kada je riječ o opštinama sa srpskom većinom, samo u Klokotu će biti održan drugi krug glasanja, dok je u preostalih devet opština ubjedljivo pobijedila Srpska lista – najveća politička partija kosovskih Srba, koja uživa snažnu podršku Beograda i predsjednika Republike Srbije Aleksandra Vučića.

Tokom proteklog mandata, premijer Albin Kurti i njegov Pokret Samoopredjeljenje (Vetëvendosje – LVV) nastavili su odlučnu borbu protiv korupcije, organiziranog kriminala i paralelnih struktura moći koje su decenijama djelovale u sivoj zoni između politike i ekonomije.

Kurtijev obračun s tzv. tajkunskim i mafijaškim elitama izazvao je otpor u pojedinim lokalnim sredinama, ali je istovremeno donio široku podršku građana umornih od klijentelizma i zarobljenih institucija. Ova strategija „nultog kompromisa” prema korupciji postala je zaštitni znak njegove vlade i ključni element političkog identiteta Samoopredjeljenja.

Rezultati prvog kruga lokalnih izbora pokazuju da se ta politika isplatila. Samoopredjeljenje je ostvarilo značajan uspjeh u većini urbanih centara, naročito u Prištini, Prizrenu, Peći i Gnjilanu, gdje je potvrđena percepcija Kurtija kao reformskog lidera i simbola političke dosljednosti. Njegov autoritet dodatno je ojačan činjenicom da je, prema javnom mnijenju, uspio zaustaviti masovan val iseljavanja stanovništva, što je do nedavno bio jedan od najvećih demografskih izazova Kosova.

Politički analitičari ističu da je strateška greška opozicionih partija (LDK, PDK, AAK) bila njihova personalizacija kampanje – usmjeravanje gotovo cjelokupne retorike protiv Albina Kurtija, umjesto da ponude konkretne programe i razvojne politike za lokalne zajednice. Time su, smatraju analitičari, samo dodatno učvrstili Kurtijev položaj najstabilnijeg lidera na Kosovu od proglašenja nezavisnosti i njegovu neprikosnovenu poziciju unutar šireg albanskog političkog korpusa.

Tokom izborne kampanje, međunarodni faktor snažno je djelovao u korist premijera Albina Kurtija i njegovog Pokreta Samoopredjeljenje (Vetëvendosje – LVV), oblikujući percepciju stabilnosti i međunarodnog legitimiteta njegove vlasti.

Jedan od ključnih događaja bio je prijem Samoopredjeljenja kao pridruženog člana Partije evropskih socijalista i socijaldemokrata (S&D). Time je pokret dobio formalno priznanje i političku podršku unutar evropskih progresivnih krugova, što dodatno učvršćuje Kurtijev status kao reformske i proevropske snage. Ovaj korak simbolizuje i ideološko usklađivanje Kosova s glavnim tokovima evropske socijaldemokratije, otvarajući prostor za dublju saradnju sa partnerima u Evropskoj uniji.

Paralelno, Turska je pružila značajnu podršku kroz vojno-tehničku saradnju, uključujući donacije dronova Bayraktar, šaljući jasnu poruku o strateškom partnerstvu između Ankare i Prištine. Ova podrška nadilazi čisto vojni aspekt, jer ima i političko-diplomatsku težinu, potvrđujući Tursku kao stabilizirajući faktor na Balkanu i most između islamskog svijeta i zapadnih institucija.

Uz to, Sjedinjene Američke Države ostaju ključni partner Kosova, kroz političku, vojnu i diplomatsku podršku, uključujući prisustvo NATO misije KFOR i podršku jačanju sigurnosnih kapaciteta države. Američki angažman šalje poruku o strateškoj važnosti Kosova u regionalnoj stabilnosti i sigurnosnoj arhitekturi Balkana, dok istovremeno osnažuje Kurtijev imidž kao lidera sposoban da balansira između evropske integracije i transatlantskih interesa.

Zajednički efekat evropske, turske i američke podrške dodatno je ojačao status Kosova kao pouzdanog saveznika unutar zapadnog sigurnosnog i političkog okvira, dok je Kurtijev međunarodni imidž potvrđen kao lider nove generacije, sposoban da kombinira reformski program, regionalnu diplomatiju i stratešku viziju.

Srpska lista ostvarila je istorijski uspjeh na lokalnim izborima, privlačeći posebnu pažnju kako političke tako i analitičke javnosti. U većini opština sa srpskom većinom, partija je postigla ubjedljive pobjede, potvrđujući svoj status dominantnog političkog predstavnika srpskog naroda na Kosovu. Ovaj rezultat odražava visoku mobilizaciju biračkog tijela i snažnu vezu sa Beogradom, a istovremeno pokazuje da su izbori, uprkos osjetljivom političkom kontekstu, protekli u relativno mirnoj i kontrolisanoj atmosferi.

Uspjeh Srpske liste nosi višeslojne implikacije. Prije svega, on učvršćuje poziciju partije kao nezaobilaznog aktera u svim budućim političkim i institucionalnim procesima na Kosovu, naročito u okviru dijaloga Beograd–Priština posredstvom Evropske unije. Istovremeno, ovakav rezultat može djelovati kao katalizator nove političke dinamike unutar kosovskog sistema, otvarajući prostor za preispitivanje dosadašnjih odnosa između lokalnih srpskih zajednica i centralnih vlasti u Prištini.

Srpska lista se stoga ne pozicionira samo kao lokalni politički faktor, već i kao potencijalni balans u širem regionalnom okviru. U kontekstu mogućih vanrednih parlamentarnih izbora, njena uloga može biti presudna za oblikovanje odnosa snaga i definisanje buduće arhitekture političke stabilnosti na Kosovu.

Jedan od najvažnijih zaključaka lokalnih izbora jeste pitanje kompatibilnosti između lokalnog i centralnog nivoa vlasti. U opštinama gdje je Samoopredjeljenje zadržalo ili osvojilo vlast, očekuje se ubrzan razvoj i efikasnija implementacija državnih politika, naročito u oblastima infrastrukture, obrazovanja i digitalne transformacije.

Suprotno tome, u opštinama gdje su opozicione partije ili nezavisni kandidati ostvarili prednost, moguća su usporavanja i institucionalni zastoji, posebno u kontekstu pristupa centralnim fondovima i implementacije evropskih projekata.

Politička kompatibilnost postaje stoga preduslov za efikasno funkcionisanje Kosova, naročito u periodu kada se vodi proces harmonizacije zakonodavstva sa standardima EU, uz intenzivnu diplomatsku borbu za nova međunarodna priznanja i članstvo u globalnim organizacijama.

Drugi krug lokalnih izbora, zakazan za 9. novembar 2025., predstavljat će test stabilnosti političkog bloka Albina Kurtija i ključni trenutak za nekoliko simbolički važnih opština: Prištinu, Prizren, Peć, Gnjilane i Južnu Mitrovicu.

Očekuje se da Samoopredjeljenje zadrži prednost u većini opština u kojima ulazi u drugi krug, uz mogućnost iznenađenja u sredinama gdje se formiraju lokalne koalicije protiv Kurtijevih kandidata.

Ukoliko Samoopredjeljenje uspije da potvrdi dominaciju i u drugom krugu, Kurti će ući u završnu fazu svog mandata kao najstabilniji lider od proglašenja nezavisnosti Kosova. Suprotno tome, fragmentacija lokalne vlasti mogla bi otvoriti prostor za političku nestabilnost i institucionalne zastoje na Kosovu.

Kosovo se danas nalazi na prekretnici dva politička ciklusa – lokalnog i mogućeg parlamentarno-izbornog. Rezultati izbora pokazuju rast političke zrelosti biračkog tijela, smanjenje etničkih tenzija i povećano interesovanje za socijalne i ekonomske teme, što odražava sveobuhvatniji pristup građana političkom procesu.

Unatoč kritikama opozicije, Albin Kurti se profilirao kao lider nove generacije, sposoban da balansira između nacionalnog dostojanstva i pragmatične evropske orijentacije. Istraživanja javnog mnijenja potvrđuju njegovu stabilnu podršku, sa oko 50% biračkog tijela koje podržava Pokret Samoopredjeljenje (LVV), čime se dodatno osnažuje njegova pozicija na političkoj sceni Kosova.

Lokalni izbori 2025. godine potvrdili su da se Kosovo kreće ka stabilnijem institucionalnom okviru, ali i da politička kompatibilnost između lokalnog i centralnog nivoa ostaje ključni preduslov za uspjeh budućih reformi.

Ukoliko Albin Kurti u drugom krugu potvrdi pobjedu, očekuje se nastavak politike demontaže koruptivnih mreža, jačanja državnog suvereniteta i socijalne kohezije, uz osnaživanje međunarodne pozicije Kosova kroz saradnju sa evropskim socijaldemokratama i strateškim partnerima poput SAD, EU i Turske.

Kosovo tako ulazi u novu fazu – između lokalne konsolidacije i potencijalne transformacije političkog sistema kroz moguće prijevremene parlamentarne izbore, koji bi mogli dodatno potvrditi ili redefinisati aktuelni kurs reformske vlasti. Bez obzira na političke okolnosti, ključno je kontinuirano raditi na osiguranju trajnog mira i dugoročne stabilnosti u zemlji.

Ljubljana/Washington/Bruxelles/Priština, 29.oktobar 2025

Fusnota:
[1] IFIMES – Međunarodni institut za bliskoistočne i balkanske studije sa sjedištem u Ljubljani, Slovenija, ima specijalni konzultativni status pri Ekonomsko-socijalnim vijećem ECOSOC/UN od 2018.godine. i izdavač je međunarodne naučne revije „European Perspectives”, link: https://www.europeanperspectives.org/en